Fryderyk Chopin – M. Wodzińska, domena publiczna
Czy jest możliwa, w kontekście życia najwybitniejszego polskiego kompozytora i pianisty Fryderyka Chopina (1810-1849), prezentacja „okruchów historii” życia potomków, bliższej i dalszej rodziny Józefa Zagrodzkiego, subdelegata grodzkiego chęcińskiego, mieszkającego od ok. 1728 w Cisowie, w daleszyckiej parafii? Dzięki opracowaniom naukowym, herbarzom, dostępowi do archiwów i portali genealogicznych, dokonanie takiej próby może mieć miejsce, choć wydaje się być dużym wyzwaniem.
 |
 |
| Fryderyk Skarbek (polona.pl domena publiczna) | akt chrztu Fryderyka Chopina |
Fryderyk Chopin przyszedł na świat w Żelazowej Woli jako syn Mikołaja Chopina i Justyny z Krzyżanowskich. Syn właścicieli dworku i uczeń pana Mikołaja - Fryderyk Florian Skarbek, po którym mały Chopin otrzymał imię, uważany jest za jego ojca chrzestnego (zastąpiony w kościele per procura). Skarbek został doktorem ekonomii, poetą, pisarzem, redaktorem, wydawcą, profesorem Uniwersytetu w Warszawie i utrzymywał z rodziną Chopinów przyjazne kontakty. Wiosną 1838 roku żoną Fryderyka Skarbka została Pelagia Rutkowska. Jej siostrą cioteczną była Aleksandra Chwalibóg, która w 1844 r. w kieleckiej katedrze wyszła za mąż za wdowca Erazma Różyckiego i to właśnie Aleksandra i Erazm Różycki, przez jego siostrę – Ludwikę, byli wujostwem dla Bolesława Łuniewskiego, dziedzica Gnojna. Bolesław Łuniewski został zięciem kpt. Romana Kajetana Rupniewskiego, kawalera Virtuti Militari - wnuka Józefa Zagrodzkiego ur. w daleszyckim Cisowie. Erazm Różycki - krewny i przyjaciel kpt. Rupniewskiego, był zasłużonym obywatelem Kielc, bohaterem powstań narodowych, kawalerem Virtuti Militari, prezesem Tow. Kredytowego Ziemskiego w Kielcach, przewodniczącym Rady Zakładów Dobroczynnych pow. kieleckiego, który skutecznie wspierał powstanie szpitala św. Aleksandra w Kielcach.
Pierwszy występ Fryderyka odbył się w warszawskim Pałacu Radziwiłłowskim 24 lutego 1818 roku. W opisie tego wydarzenia często cytowane są słowa: „W przeciągu wieczora grał młody Chopin, dziecię w ósmym roku. Obiecuje, jak twierdzą znawcy, zastąpić Mozarta, tak rychło zaczyna komponować”. Zdania zapisane przez obecną na koncercie Aleksandrę z Tańskich, pochodzą z jej pamiętnika „Historia mego życia”. Autorka była teściową Konstantego Grodzickiego - potomka Józefa z Cisowa, który ożenił się z Marią Stefanią Tarczewską, córką Aleksandry i jej męża Marcelego – wybitnego prawnika. Konstanty Grodzicki, zięć Tarczewskich, urodzony w 1821 roku w Klępiu Górnym – gmina Stopnica, powiat buski, był prawnukiem Józefa Zagrodzkiego ur. w daleszyckim Cisowie, a siostrzeńcem powstańca listopadowego – w/w kpt. Rupniewskiego. Ojciec Konstantego - Józef Grodzicki – posesor w Klępiu Górnym, pochodził z rodu herbu Łada, którego gałęzie rodzinne sięgają Piastów. Mama Konstantego - Teodozja, córka oficera Księstwa Warszawskiego Józefa Rupniewskiego oraz Petroneli z Zagrodzkich, była wnuczką Józefa Kajetana Zagrodzkiego ur. w Cisowie, a prawnuczką Józefa Zagrodzkiego z Cisowa.
Wspomniany wyżej występ małego Fryderyka, jak jeszcze kilka innych, zorganizowany został przez Towarzystwo Dobroczynności, m.in. z inicjatywy pięknej i aktywnej społecznie Zofii Zamojskiej (ur. 1778) z domu Czartoryskiej. Zofia i ordynat Stanisław Kostka Zamojski byli prapradziadkami hrabiego Jerzego Potockiego, męża sióstr Straszewskich (w odstępie czasowym), których przodkiem był Józef Zagrodzki ur. w Cisowie. Jerzy Potocki, „wysoki, przystojny, z wąsem, w rembrandtowskim berecie”(Dzien. Zach. Hektary Historii), jako człowiek wielkiego serca, razem z rodziną potomków Zagrodzkich z Cisowa - Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, chronił Żydów przed niemieckim okupantem.
Jednym z miejsc, w których Fryderyk Chopin koncertował był Pałac Błękitny w Warszawie - własność prapradziadków hrabiego Jerzego Potockiego – Zofii Czartoryskiej i Stanisława Zamojskiego. Pisano, że Fryderyk wystąpił tam jako sześciolatek, a potem jako dorastający młody człowiek był serdecznie oklaskiwany i jak pisał F. Hoesick: „cieszył się względami kobiet, począwszy od ordynatowej Zamoyskiej i jej córek, a skończywszy na księżnie Adamowej Czartoryskiej, a swą grą czarował wszystkich, […] i jako akompaniator do śpiewu nie miał sobie równego”. Wśród córek Zamojskich obecnych na koncertach była Celestyna Gryzelda Zamojska, prababcia hrabiego Jerzego Potockiego.
Pałac Błękitny – B. Belotto, domena publiczna
Warto wspomnieć, że z dworem księcia K. Adama Czartoryskiego i jego żony Izabelli w Puławach (pra(3)dziadkowie hrabiego Potockiego) związana była jako podopieczna księżnej, wspomniana wyżej, Aleksandra, teściowa potomka Józefa z Cisowa - Konstantego Grodzickiego. Jej ojciec Ignacy Tański był sekretarzem księcia Czartoryskiego i jako poeta, tworzył dla swojego pracodawcy okolicznościowe utwory i dramaty, wydane potem jako „Wiersze i pisma różne”. Jak Aleksandra wspomina „Mieliśmy dom osobny, opasany ślicznym ogrodem”, a mała Olesia (jak nazywała ją Izabella) razem z rodziną mogła tam pozostać, nawet po nagłej śmierci jej ojca Ignacego. Korzystając jednak z innej propozycji Czartoryskich, Aleksandra z rodziną przeniosła się do „apartamenciku prześlicznie umeblowanego” w Pałacu Błękitnym Zamojskich, który znajdował się w tzw. „Nowych Atenach”, gdzie mieszkało wielu profesorów, muzyków i literatów.
 |
 |
| Izabella Czartoryska – domena pub. | Adam. K. Czartoryski – domena pub. |
Około1829 roku, Klementyna Tańska, ciotka Stefanii – żony Konstantego Grodzickiego (potomka Józefa z Cisowa), już jako znana redaktorka, pedagog i pisarka, w której powieściach rozczytywał się Fryderyk Chopin i jego siostry, urządziła w apartamencie Pałacu Błękitnego Zamojskich mały salon artystyczny, którego gośćmi był również młody Fryderyk i Kazimierz Brodziński. Kiedy w 1830 roku zabrakło biletów na drugi marcowy publiczny koncert Fryderyka Chopina w Teatrze Narodowym, Klementyna poślubiona przez Karola Hoffmana – znanego prawnika, historyka, działacza i wydawcę, nie wahała się napisać do sióstr Fryderyka: "Jeżeli można mieć jeszcze lożę parterową na zajmujący koncert Brata Pań moich, na poniedziałek, niezmiernie bym była za odstąpienie jej wdzięczna".
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa - domena publiczna
Ważne miejsce w życiu Chopina w Warszawie odgrywały koncerty w salonie księcia Ludwika Czetwertyńskiego i kontakty z nim i jego żoną Idalią, która śledziła i wspierała rozwój artystyczny Fryderyka, a jak pisał Franciszek Liszt: „sama uprawiała muzykę i była rozmiłowana w jej pięknie”. Warto dodać, że stryj potomków Józefa z Cisowa – Wolfgang Rupniewski poślubił Pelagię Olizar-Wołczkiewicz (ur. w Piotrkowicach), a jej dziadkowie: ks. Mikołaj Adam i Konstancja Światopełk-Czetwertyńscy byli przodkami wspomnianego wyżej księcia Ludwika. Właśnie w jego pałacu, w 1825 roku, usłyszał utalentowanego artystę książę Antoni Radziwiłł, kompozytor i mecenas sztuki, który zapraszał potem Fryderyka do Antonina. Właśnie tam, w 2010 roku (100-lecie urodzin Chopina), w ramach zmagań pianistycznych Międzynarodowego Konkursu „Chopin dla najmłodszych” wyróżnienie zdobyła Klara Aleksandra, której przodkiem był Józef Zagrodzki z Cisowa - do końca studiów pianistycznych (2019 r.) stypendystka Burmistrza Miasta i Gminy Daleszyce.
Zdjęcia i kolaż – B. Kraj (promocja wydarzenia)
Napisano: ”Mieć u siebie Fryderyka Chopina, słyszeć go grającego, należało do najwyższej rozkoszy, jakie wówczas Warszawa dać mogła”, malował on bowiem polski krajobraz nutami i była w tym „Polska, od zenitu Wszechdoskonałości dziejów wzięta” (C.K. Norwid). Piękna muzyka Chopina, była tą, w której ”zamknął moce śpiewające” i jak w wierszu Brandstaettera: „Nie wyobrażam(y) sobie bez niej Polski, Fryderyku”.
B. Kraj, A. Pacek, A. Wellem z d. Karpińska (Niemcy),
M. Kowalski (Francja), R. Wilczyński
 |
 |
 |
Muzeum Narodowe w Krakowie – domena publiczna